1 / 6
2 / 6
3 / 6
4 / 6
5 / 6
6 / 6
ಮಲೆನಾಡಿನ ಮುಕುಟಮಣಿ ನಮಮ ಶಿರಸಿ.ಉತ್ತರ ಕನನಡ ಜಿಲೆೆಯ 12 ತಾಲೂಕುಗಳಲ್ಲೆ ಒಾಂದು. ಗುಡಡದ ಮೇಲೆ ನೆಲೆಸಿರುವ, ಜ ಿಲೆೆಯಲ್ಲೆ ಶಿರದ ಸ್ಾಾನದಲ್ಲೆರುವದರಿಾಂದ ಶಿರಸಿ ಎಾಂದು ಈ ಭಾಗಕೆೆ ಹೆಸರು. ರುದರರಮಣಿೇಯ ಪ್ರಕೃತಿ ಸ್ ಾಂದಯಯ, ದಟಟ ಕಾಡು, ಉಾಂಚಳ್ಳಿ,ಶಿವಗಾಂಗೆಯಾಂತ್ಹ ಜಲಪಾತ್,ಪ್ರಥಮ ಕನನಡದ ರಾಜವಾಂಶ ಕದಾಂಬರ ರಾಜಧಾನಿ ಬನವಾಸಿ, ಇತಿಹಾಸ ಪ ್ರಸಿದಧ, ಪೇಚುಯಗೇಸರನುನ ಹಿಮಮಟ್ಟಟಸಿದ ಉಲಾೆಳದ ರಾಣಿ ಅಬಬಕೆ ದೆೇವಿಯ ತ್ವರು ಸ್ೊೇದೆ, ಹಿೇಗೆ ಹತ್ುತ ಹಲವಾರು ಪ ್ರಸಿದಧ, ಪೆರೇಕ್ಷಣಿೇಯ ಸಾಳಗಳು, ನೆೈಸಗಯಕ ಸ್ ಾಂದಯಯ ಶಿರಸಿಯಲ್ಲೆದೆ. ಬಹು ಮುಖ್ಯವಾಗ ನಗರದ ಹೃದಯ ಭಾಗದಲ್ಲೆ ನೆಲೆಸಿರುವಾಂತ್ಹ, ಕನಾಯಟಕದ ಪ್ರಚಾಂಡ ಶಕ್ತತಪೇಠಗಳಲ್ಲೆ ಒಾಂದಾದಾಂತ್ಹ ಶಿರೇ ಮಾರಿಕಾಾಂಬಾ ದೆೇವಿಯ ದೆೇವಸ್ಾಾನವು ಕೂಡ ಶ ಿರಸಿ ಶಹರದಲ್ಲೆದೆ. ಮಲೆನಾಡ ಗುಡಡಗಾಡಿನ ತಾಲೂಕು ಆದಾಂತ್ಹ ಶಿರಸಿಯ ಅಧಿದೆೇವತೆ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆ. ಶಿರಸಿ ಹಾಗೂ ಸುತ್ತಲ್ಲನ ಜನರಿಗೆ ಮಾರಿಗುಡಿ,ಮಾರಿಯಮಮನೆಾಂದರೆ ಅಪ್ರಿಮಿತ್ ಭಕ್ತತ, ಎಲ್ಲೆಲೆದ ಶರದೆಧ. ಏನಾದರೂ ಚೂರು ಕಷ್ಟ ಬಾಂದರೂ ಅಮಮನಿಗೆ ಉಡಿ ತ್ುಾಂಬುತೆತೇನೆ ಎಾಂದು ಹರಸಿಕೊಾಂಡರೆ ಸ್ಾಕು, ಕಷ್ಟ ಕಪ್ಪಯರದಾಂತೆ ಕರಗ ಮಾಯವಾಗುವುದು. ಶಿರಸಿಯ ಸ ಿರಿದೆೇವಿ ಆದಾಂತ್ಹ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಯ ಬಗೆೆ, ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಯ ಜಾತೆರಯ ಬಗೆೆ ಒಾಂದಿಷ್ುಟ ಮಾಹಿತಿಯನುನ ತಿಳ್ಳಯೇಣ.
ಶ ಿರಸಿ ನಗರದ ಮಧ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಶೆೈಲ್ಲ ಆದಾಂತ್ಹ ಕಾವಿ ಕಲೆಯಲ್ಲೆ ನಿಮಿಯಸಿದಾಂತ್ಹ ದೆೇವಾಲಯ ಇದು. 7 ಅಡಿ ಕೆಾಂಬಣಣದ ಮಾರಿದೆೇವಿಯ ಅವತಾರದಲ್ಲೆ ಆದಿಶಕ್ತತ ದುಗೆಯ ಈ ದೆೇವಾಲಯದಲ್ಲೆ ನೆಲೆಸಿದಾಾಳೆ. ಜಿಲೆೆಯ ಎತ್ತರದ ಭಾಗದಲ್ಲೆ ನೆಲೆನಿಾಂತ್ು ಭಕತರ ಕಷ್ಟ ಕಾಪ್ಯಣಯಗಳನುನ ದೂರಿಕರಿಸಿ, ಅಡಿಕೆ,ತೆಾಂಗು,ಯಾಲಕ್ತೆ , ಕಬುಬ, ಭತ್ತ ಇತಾಯದಿ ಬೆಳೆಗಳನುನ ಸುಭಿಕ್ಷವಾಗ ಬೆಳೆಯುವಾಂತೆ, ದುಷ್ಟ ಶಕ್ತತಗಳು ಕಾಡದಾಂತೆ ಅಮಮ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆ ಸುುರದೂರಪಣಿಯಾಗ ಕಾವಲಾಗದಾಾಳೆ. ಶ ಿರಸಿಯ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆ ಕನಾಯಟಕದ ಎಲಾೆ ಮಾರಿಯಮಮರಿಗೆ ಹಿರಿಯಕೆನೆಾಂಬ ಪ್ರತಿೇತಿ. ಅಾಂತೆಯೇ ಕೊಲೂೆರಿನ ಮೂಕಾಾಂಬಿಕೆ,ಮೈಸೂರಿನ ಚಾಮುಾಂಡೆೇಶವರಿಗೂ ಶಿರಸಿಯ ಮಾರಿಯಮಮ ಹಿರಿಯಕೆ. ಶಿರಸಿಯ ಶಕ್ತತ ಪೇಠದಲ್ಲೆ ವ ಿರಾಜಮಾನಗಳಾಗ ಊರು ಕಾಯುತಾತ, ಭಕತರ ತ್ನುಮನ ತ್ಣಿಸುವ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಯ ವಿಗರಹ 7 ಅಡಿ ಎತ್ತರ ಇದೆ. ನವರತ್ನ ಖ್ಚಿತ್ ಸವಣಯ ಕ್ತರಿೇಟಗಳು,ಬೆಳ್ಳಿ ಪ್ರಭಾವಳ್ಳಗಳು ವಿಗರಹದಲ್ಲೆದೆ.ಹೆೇಗೆ ಮಾತೆಗೆ ಎಾಂಟು ಕೆೈಗಳ್ಳದೆ,ಒಾಂದೊಾಂದು ಕೆೈಯಲ್ಲೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದಾಂತ್ಹ ಆಯುಧ್ವಿದೆ. ಸಿಾಂಹ ವಾಹಿನಿ, ಮಹಿಷ್ಮದಿಯನಿ ಕೆಾಂಬಣಣದ ಮುಖ್ದ ಅರಳ್ಳದ ಕಾಂಗಳ ತಾಯಿ ಮಹಾ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಯನುನ ನೊೇಡಲು ಭಕತರ ಎರಡು ಕಣುಣ ಸ್ಾಲದು. ಪ್ರತಿದಿನ ಇಲ್ಲೆಗೆ ನೂರಾರು ಭಕತರು ಆಗಮಿಸಿ ಮಾತೆಯನುನ ಕಾಂಡು, ಚರಣಗಳ್ಳಗೆ ವಾಂದಿಸಿ, ಆಶಿೇವಾಯದ ಪ್ಡೆದು ಪ್ುನಿೇತ್ರಾಗುತಾತರೆ. ಶ ಿರಸಿಯ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಯ ಬಗೆೆ ಹಲವಾರು ಜನಪ್ದ ಹಾಡುಗಳ್ಳವೆ. ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಯೇ ಶಿರಸಿ ಮಾತೆಯೇ ದೂರಿಕೊಾಂಬೆವು ನಿನೊನಳು ಘೂೇರ ದುರಿತ್ದಿ ತೊಳಲುತಿರುವೆವು ತೊೇರು ಕರುಣೆಯ ನಮ್ಮಮಳು ಹ ಿೇಗೆ ತಾಯಿಯ ಕುರಿತ್ು ಹತ್ುತ ಹಲವಾರು ಜನಪ್ದ ಹಾಡುಗಳು ಜನರ ಬಾಯಿಾಂದ ಬಾಯಿಗೆ ಬಳುವಳ್ಳಯಾಂತೆ ಬಾಂದಿದೆ. ಪಾರರಾಂಭದಲ್ಲೆ ಪ್ರತಿಷ್ೆೆ ಮಾಡಿದಾಗ ದೆೇವಿಗೆ ದೆೇವಸ್ಾಾನವೆಾಂದು ಸಣಣ ಗುಡಿಸಲ್ಲತ್ುತ. ನಾಂತ್ರ ವಷ್ಯದಿಾಂದ ವಷ್ಯಕೆೆ ತಾಯಿಯ ಮಹಿಮ ಪ್ಸರಿಸಿದಾಂತೆ ಭಕತರ ದಾಂಡು ಹೆಚಾಾಗತ್ುತ. ಅಾಂತೆಯೇ ದೆೇವಾಲಯದ ವಿಸಿತೇಣಯ ಕೂಡ ಹೆಚಾಾಗುತಿತತ್ುತ. ಪ ್ರಸುತತ್ ಮಾರಿಕಾಾಂಬ ದೆೇವಾಲಯದ ಮುಾಂಭಾಗದಲ್ಲೆ ಎರಡು ಆನೆಗಳು ದೆೇವಾಲಯಕೆೆ ನಮಮನುನ ಸ್ಾವಗತಿಸುತ್ತವೆ. ದೆೇವಾಲಯದ ಮುಾಂಭಾಗದಲ್ಲೆ ಗಣಪ್ತಿ,ತ್ರಯಾಂಬಕೆೇಶವ,ಮಾರುತಿ ದೆೇವಾಲಯವಿದೆ. ದೆೇವಾಲಯದ ಪಾರಾಂಗಣದಲೆೆೇ ಮಾತ್ಾಂಗ ಮತ್ುತ ಭೂತ್ರಾಜ ಸನಿನಧಾನವಿದೆ. ಹಿೇಗೆ ದೆೇವಾಲಯದ ಒಳಾಾಂಗಣಕೆೆ ಹೆಜೆೆ ಇಟಟರೆ, ಮಟ್ಟಟಲ್ಲಾಂದಲೆೇ ದೂರದಲ್ಲೆರುವ ದೆೇವಿಯ ದಶಯನ ವಾಗುವುದು. ಮಟ್ಟಟಲು ಹತಿತ ನಡೆದರೆ ಮ್ಮದಲು ಸಿಗುವುದು ಸಭಾಭವನ. ಸಭಾಭವನದ ಗೊೇಡೆಗಳಲ್ಲೆ ನವಶಕ್ತತಯರ ಚಿತ್ರಗಳು ಕಣಿಣಗೆ ಮನಸುು ಸಾಂಪ್ನನಗೊಳುಿತ್ತದೆ. ಹಿೇಗೆ ಒಳಗೆ ನಡೆದರೆ ಗಭಯಗುಡಿ. ಗಭಯಗುಡಿಯಲ್ಲೆ ಮಾತ್ೃರೂಪ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆ ದಶಯನ ನಿೇಡಿ, ಬರುವ ಭಕತರನುನ ಪ್ುಣಯ ಪ್ುನಿೇತ್ರನಾನಗಸುತಾತಳೆ. ಲೊೇಕದ ಸಮಸತ ಭವ ಬಾಂಧ್ನಗಳ ನಾಶಗೊಳ್ಳಸುವ ತಾಯಿಗೆ ಇಲ್ಲೆ ನಿತ್ಯ ಪ್ಪಜೆ, ಮಾಂಗಳಾರತಿ, ಕುಾಂಕುಮಾಚಯನೆ, ಉಡಿಸ್ೆೇವೆ, ತ ್ುಲಾಭಾರ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಗೊೇಪ್ುರದ ಕಳಶ ಗೊೇಡೆಯ ಕಲೆಯನೆನಲೆ ನೊೇಡುತಿತದಾರೆ ಹೊರಗನ ಪ್ರಪ್ಾಂಚವನುನ ಭಕತರು ಮರೆತೆೇಬಿಡುತಾತರೆ.ಮಾರಿ ದೆೇವಿಯ ಪ್ತಿಯ ಸಾಂಕೆೇತ್ವಾಗ ದೆೇವಸ್ಾಾನದ ಪಾರಾಂಗಣದಲ್ಲೆ ಕೊೇಣವಿದೆ. ದೆೇವಾಲಯದಲ್ಲೆ ಮಧಾಯಹನ ಅನನಸಾಂತ್ಪ್ಯಣೆ ಇದೆ. ಮಾರಿಗುಡಿಯ ಮಧಾಯಹನದ ಊಟದ ರುಚಿ ಬಲೆ ಭಕತರಿಗೆೇ ಗೊತ್ುತ.
ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆ ಶಿರಸಿಗೆ ಬಾಂದು ನೆಲೆಸಿದುಾ ಹೆೇಗೆ ಎಾಂದು ಜಾಡು ಹಿಡಿದು ಹೊೇದರೆ ಹಲವಾರು ತ್ರಹದ ಜನಪ್ದ ಕಥೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಒಾಂದರಾಂತೆ ಮಹಾಭಾರತ್ದಲ್ಲೆ ಬರುವಾಂತ್ಹ ವಿರಾಟನಗರ ಎಾಂದರೆ ಇಾಂದಿನ ಹಾನಗಲ್ ಪ್ರದೆೇಶ. ಅಜ್ಞಾತ್ವಾಸದಲ್ಲೆರುವಾಂತ್ಹ ಪಾಾಂಡವರು ವಿರಾಟ ನಗರಕೆೆ ಬಾಂದಾಗ ನಗರದ ಅಧಿೇದೆೇವತೆ ದುಗೆಯ ಧ್ಮಯರಾಯ ಪ ್ಪಜಿಸುತಾತನೆಾಂದು ಭಾರತ್ದಲ್ಲೆ ಉಲೆೆೇಖ್ವಿದೆ. ವ ಿರಾಟ ನಗರಾಂ ರಮಾಯ ಗಚಛಮಾನೊೇ ಯುಧಿಷ್ಠೆರಹಃ ಅಸುತವನ್ ಮನಸ್ಾದೆೇವಿಾಂ ದುಗಯಾಂ ತಿರಭುವನೆೇಶವರಿಾಂ ಇದರಾಂತೆ ಹಾನಗಲನ ತಿರಭುವನೆೇಶವರಿ ಶಕ್ತತಪೇಠ, ಅತಿ ಪ್ುರಾತ್ನ ಐತಿಸಯವುಳಿದಾಾಗತ್ುತ. ಹಲವು ವಷ್ಯಗಳ ಹಿಾಂದೆ ಹಾನಗಲ್ ನಲ್ಲೆ ಜಾತಾರ ಕೆಲಸ ಮುಗದ ಮೇಲೆ,ದೆೇವಿ ಮೂತಿಯ,ಒಡವೆ, ಆಭರಣವನುನ ಒಾಂದು ಪೆಟ್ಟಟಗೆಯಲ್ಲೆ ಇಡಲಾಗತ್ುತ, ಒಡವೆಯನುನ ಕದಾ ಕಳಿರು ಹಾನಗಲ್ಲೆಾಂದ ದೆೇವಿ ವಿಗರಹವನುನ ಶಿರಸಿಯ ಕೊೇಟೆ ಕೆರೆಯಲ್ಲೆ ಕಳಿರು ಬಿಟುಟಬಿಡುತಾತರೆ. ಬಸವ ಎಾಂಬ ಭಕತ ಪ್ರತಿವಷ್ಯ ಚಾಂದರ ಗುತಿತಯ ರೆೇಣುಕಾಾಂಬೆಯ ಜಾತೆರಗೆ ಹೊೇಗುತಿತರುತಾತನೆ. ಆ ಒಾಂದು ವಷ್ಯ ಊರಿನ ಜಗಳದ ಕಾರಣ ಬಸವ ಚಾಂದರಗುತಿತಗೆ ಹೊೇಗಲಾಗುವುದಿಲೆ. ಮನ ನೊಾಂದ ಬಸವ ಶಿರಸಿಯಲೆೆೇ ದೆೇವಿ ಪ್ಪಜೆ ಮಾಡಿ ಮಲಗುತಾತನೆ. ರಾತಿರ ನಿದೆಾಯಲ್ಲೆ ತಾಯಿ ಬಾಂದು "ಬಸವ ನಾನು ಕೆರೆಯಲ್ಲೆ ಪೆಟ್ಟಟಗೆಯಲ್ಲೆ ಇದೆಾೇನೆ ಮೇಲೆತ್ುತ" ಎಾಂದು ನುಡಿಯುತಾತಳೆ. ಅದರಾಂತೆ ಬಸವ ಪೆಟ್ಟಟಗೆಯನುನ ತೆರೆದು ನೊೇಡಿದರೆ ಕೆೈಯತಿತ ಮುಗಯಬೆೇಕೆನಿಸುವ ದೆೇವಿ ವಿಗರಹ ಪೆಟ್ಟಟಗೆಯಳಗತ್ುತ. ಹಿೇಗೆ ಆ ವ ಿಗರಹ ಶಿರಸಿಯಲ್ಲೆ ಪ್ರತಿಷ್ಾೆನಗೊಾಂಡಿತ್ು. ಇನೊನಾಂದು ಕಥೆಯಾಂತೆ ಒಬಬಳು ಸುಾಂದರ ಬಾರಹಮಣ ಯುವತಿಯನುನ ಮದುವೆಯಾಗಬೆೇಕೆಾಂದು ಒಬಬ ಬಾರಹಮಣನಲೆದ ಯುವಕ ವೆೇದಾಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ, ಮಾಂತಾರಭಾಯಸಗೆೈದು, ಮಾಾಂಸ್ಾಹಾರ ತ ್ಯಜಿಸಿ ಯುವತಿಯ ಮನಸುನುನ ಗೆದುಾ ಮದುವೆಯಾಗುತಾತನೆ. ಮಾಾಂಸ್ಾಹಾರ ಸ್ೆೇವಿಸಿದಾನುನ ನೊೇಡಿ ಯುವತಿಯ ಕೊೇಪ್ ನೆತಿತಗೆೇರಿ ಗಾಂಡನ ರುಾಂಡ ಚೆಾಂಡಾಡಿ ಕೊಾಂದುಬಿಡುತಾತಳೆ, ಕೊೇಪ್ ತ್ಣಿಯದಿದಾಾಗ ಮನೆಗೂ ಬೆಾಂಕ್ತ ಇಟುಟ ಸುಟುಟಬಿಡುತಾತಳೆ. ಇದನುನ ನೊೇಡಿದ ಊರ ಜನರು ಇವಳು ದುಗೆಯಯ ಅವತಾರವೆೇ ಎಾಂದು ಪ್ಪಜಿಸುತಾತರೆ. ಇಾಂದಿನ ಕಾಲಕೆೆ ಜಾತಿ ಅಸಮಾನತೆಯಾಂತೆ ಕಾಂಡರೂ ಈ ಕಥೆ ಸಿರೇಶಕ್ತತಯ ಸಾಂಕೆೇತ್ವಾಗದೆ. ಹಿೇಗೆ ಗಾಂಡನನುನ ಕೊಾಂದು ತ್ನನನುನ ವ ಿಧ್ವೆಯಾಗಸಿಕೊಾಂಡ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಗೆ ಪ್ರತಿ ವಷ್ಯ ಕೊೇಣವನುನ ಬಲ್ಲ ನಿೇಡುವ ಪ್ದಧತಿ ಇತ್ುತ. ಆ ಪ್ದಧತಿ ಪ್ರಸುತತ್ವಾಗ ರೂಢಿಯಲ್ಲೆಲೆ. ಅದು ಹೆೇಗೆ ಯಾಕೆ ಎಾಂಬುದನುನ ' ಮಾರಿಜಾತೆರ' ಹಾಂದರದಲ್ಲೆ ನೊೇಡೊೇಣ. ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಯ ದೆೇವಾಲಯವನುನ ಸ್ೊೇದೆಯ ಸದಾಶಿವರಾಯರು ಮ್ಮದಲು ಕಟ್ಟಟಸಿದರೆಾಂದು ತಿಳ್ಳದು ಬರುತ್ತದೆ. ವಿಶೆೇಷ್ವೆಾಂದರೆ ಶಿರಸಿಯ ಮಾರಿಗುಡಿ ಸಮಶಾನದ ಜಾಗದಲ್ಲೆದೆ. ಸಮಶಾನದ ಜಾಗದಲ್ಲೆ ನೆಲೆ ನಿಾಂತ್ ಮಾರಿ, ಭಕತರ ಪರೆದು, ಜಾಗವ ಉದಾರಿಸುತಿತದಾಾಳೆ.ಇದು ಶಿರಸಿಯ ಸಿರಿದೆೇವಿ ಶಿರಸಿಯ ಶಿರದಲ್ಲೆ ಬಾಂದು ನೆಲೆಸಿದುಾ ಹೆೇಗೆ ಎಾಂಬ ಕಥೆಗಳು. ಈ ಮೇಲೆ ತಿಳ್ಳಸಿದ ಎರಡು ಕಥೆಗಳು ಪ್ುರಾವೆ ಇರುವಾಂತ್ಹ ಕಥೆಗಳು ಹಾಗೂ ಪ್ರಚಲ್ಲತ್ವಾದ ಕಥೆಗಳು. ಹಿೇಗೆ ಶಿರಸಿಗೆ ಬಾಂದು ನೂರಾರು ವಷ್ಯದಿಾಂದ ಭಕತರಿಗೆ ದಶಯನ ನಿೇಡಿ ಶಿರಸಿ ಸಿೇಮಯನುನ ತಾಯಿ ಪಾವನಗೊಳ್ಳಸುತಿತದಾಾಳೆ.
ಶ ಿರಸಿ ಸಿೇಮಯಲ್ಲೆ ನೆಲೆ ನಿಾಂತ್ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಗೆ ಪ್ರತಿ ಎರಡು ವಷ್ಯಕೊೆಮಮ ವಿಜಯಾಂಬಣೆಯಿಾಂದ ಜಾತೆರ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ರಾಜಯ, ಅಾಂತ್ರಾಜಯಗಳ್ಳಾಂದ ಜನರು ಕ್ತಕೆೆೇರಿದು ಸ್ೆೇರುತಾತರೆ. ಶಿರಸಿಯ ಮಾರಿಕಾಾಂಬ ಜಾತೆರ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ್ದಲ್ಲೆ ಅತಿ ದೊಡಡ ಜಾತೆರಗಳಲ್ಲೆ ಒಾಂದು. ವಿಶೆೇಷ್ವಾಗ ಉತ್ತರಕನನಡ, ಹಾವೆೇರಿ, ಧಾರವಾಡ ಶಿವಮ್ಮಗೆ, ಉಡುಪ, ದಕ್ಷಿಣ ಕನನಡ, ಗದಗ,ಬಳಾಿರಿ ಬೆಳಗಾವಿ ಇತಾಯದಿ ಜಿಲೆೆಗಳ್ಳಾಂದ, ಇನೂನ ಗೊೇವಾ, ಮಹಾರಾಷ್ರ, ಕೆೇರಳ, ತ್ಮಿಳುನಾಡು,ಆಾಂಧ್ರಪ್ರದೆೇಶ ಇತಾಯದಿ ರಾಜಯಗಳ್ಳಾಂದ ಭಕತರ ದಾಂಡು ಶಿರಸಿ ಜಾತೆರಗೆ ಹರಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಸ್ಾಮಾನಯವಾಗ ಮಾರ್ಚಯ ತಿಾಂಗಳ್ಳನಲ್ಲೆ ಎಾಂದರೆ ಫಾಲುೆಣ ಮಾಸದ ಶುಕೆ ಪ್ಕ್ಷದಲ್ಲೆ ಒಾಂದು ಮಾಂಗಳವಾರದಿಾಂದ ಶಿರಸಿ ಜಾತೆರ ಪಾರರಾಂಭವಾಗುವುದು. ಜಾತೆರಗೆ ಒಾಂದು ತಿಾಂಗಳು ಪ ್ಪವಯವಾಗಯೇ ಸಿದಧತೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಜಾತೆರ ಪಾರರಾಂಭದ ಮ್ಮದಲೆೇ ಜನರು ಶಿರಸಿ ಊರಿಗೆ ಬರಲು ಪಾರರಾಂಭಿಸುತಾತರೆ. ಜಾತೆರಯಿಾಂದ ಕ್ಷಣ ನಮಮ ಕಣಿಣಗೆ ಬರುವಾಂತ್ಹ ದೃಶಯ ಲಕ್ಾಾಂತ್ರ ಜನ, ತೊಟ್ಟಟಲು, ಅಾಂಗಡಿಗಳ ಸ್ಾಲು ಹಿೇಗೆ ಅಕ್ಷರಶಃ ಶಿರಸಿ ಜಾತೆರ ಇರುತ್ತದೆ.ಬಿಡಸಿ ನಗರ ವಾಂತ್ೂ ಮಧ್ು ವಣಗತಿತಯಾಂತೆ ಸಿಾಂಗಾರಗೊಾಂಡು ಮಾರಿಕಾಾಂಬಾ ದೆೇವಿಯನುನ ಜಾತೆರ ಗದುಾಗೆಯಲ್ಲೆ ಮರೆಸಲು ರಾಗ,ಜಾತೆರಯಲ್ಲೆ ಬರುವ ಭಕತರಿಗೆ ಸ್ಾವಗತಿಸುತ್ತದೆ. ಮಾರಿ ಜಾತೆರ 9 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಡೆಯುವುದು. 8 ದ ಿನ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆ ಗದುಾಗೆಯಲ್ಲೆ ಇರುತಾತಳೆ.ಜಾತೆರ ಒಾಂದು ತಿಾಂಗಳ್ಳನಿಾಂದಲೆೇ ಆಡಳ್ಳತ್ ಮಾಂಡಳ್ಳ, ಆಡಳ್ಳತ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಜಾತೆರ ಸಿದಧತೆ ಮಾಡಲು, ದಿನಾಾಂಕಗಳನೆನಲಾೆ ನಿಗದಿ ಪ್ಡಿಸಲು ಪಾರರಾಂಭಿಸುತಾತರೆ. ಜಾತೆರಯ ಪ್ಪವಯದಲೆೆೇ ಒಾಂದಿಷ್ುಟ ವಾಂಶಗಳು ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಹೊರಬಿೇಡು ಆಚರಣೆ ಮಾಡುತಾತರೆ. ಹೊರಬಿೇಡು ಎನುನವುದು ನಮಮ ಪ್ಪವಯಜರಿಾಂದ ಆಚರಿಸಿಕೊಾಂಡು ಬಾಂದಾಂತ್ಹ ಒಾಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ದಧತಿ. ಹೊರಬಿೇಡಿನಲ್ಲೆ ಕೆಲ ಕುಟುಾಂಬದವರು ಮನೆಯಿಾಂದ ಹೊರಗೆ ಅಡಿಗೆ ಮಾಡಿ ಊಟ ಮಾಡಿ ಪ್ಪಜೆ ಮಾಡಿ ಉತ್ುವ ಕಾಯಯ ನೆರವೆೇರಿಸುತಾತರೆ. ಅನಾಂತ್ರ ಒಾಂದು ಮಾಂಗಳವಾರದಿಾಂದ ಜಾತೆರ ಪಾರರಾಂಭ ದೆೇವಿಯ ಮೂಲ ವಿಗರಹವನೆನೇ ಜಾತೆರಗೆ ಕೊಾಂಡೊಯುಾ ಜಾತಾರ ನಾಂತ್ರ ಹೊಸ ವಿಗರಹ ಮಾಡಿ ಪಾರಣ ಪ್ರತಿಷ್ೆೆ ಮಾಡಿ ದೆೇವಾಲಯದಲ್ಲೆ ಇಡುವುದು ಇಲ್ಲೆನ ಪ್ರತಿೇತಿ. ಜಾತೆರಯ ಮ್ಮದಲ ದಿನ ದೆೇವಾಲಯದಿಾಂದ ಹೊರಟ ದೆೇವಿ, ಮಕ್ತಯ ದುಗಯ ದೆೇವಾಲಯಕೆೆ ಹೊೇಗ ತ್ಾಂಗಯರಾದ ಮಕ್ತಯ ದುಗಯಯವರನುನ ಕರೆದುಕೊಾಂಡು ಥೆೇರಿನಲ್ಲೆ ನಗರದ ಮಧ್ಯದ ಬಿಡಕ್ತಬೆೈಲ್ಲನಲ್ಲೆ ಇರುವಾಂತ್ಹ ಜಾತೆರಯ ಗದುಾಗೆಗೆ ವ ಿಜೃಾಂಭಣೆಯಿಾಂದ ತೆರೆಳುತಾತಳೆ. ಜಾತೆರಯಲ್ಲೆ ಥೆೇರಿ ನೊಾಂದಿಗೆ ಡೊಳುಿ ಕುಣಿತ್, ವಾದಯ,ಹಿಮೇಳ, ಯಕ್ಷಗಾನ ಎಲೆವಪ ಇರುತ್ತದೆ. ನೃತ್ಯಗಾರರು,ಹಾಡುಗಾರರು,ಜೊೇಗತಿಯರು,ಭಕತವೃಾಂದದವರು ಎಲೆರೂ ಮಾರಿ ಥೆೇರಿನೊಾಂದಿಗೆ ಸ್ಾಗುತಾತರೆ. ಎಾಂಟು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ದೆೇವಿ ಗದುಾಗೆಯಲ್ಲೆ ಹಣುಣಕಾಯಿ ಸ್ೆೇವೆ,ಮಹಾಪ್ಪಜೆ ಸ್ೆೇವೆ ಇತಾಯದಿ ಸ್ೆೇವೆ,ಅಚಯನೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ.ದೂರ ದೂರದ ಊರಿನಿಾಂದ ಬಾಂದ ಜನರು ಮಹಾದೆೇವಿ ಆದಿಶಕ್ತತ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಯ ದಶಯನ ಪ್ಡೆದು ಹಣುಣ ಕಾಯಿ ಸಮಪಯಸಿ ತಾಯಿಯ ಕೃಪೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗುತಾತರೆ. ಶ ಿರಸಿ ಊರಿನವರಿಗಾಂತ್ೂ ಜಾತೆರ ವಷ್ಯವೆಾಂದರೆ ಹಬಬ. ಜಾತೆರಯೇ ನಿಬಬರೆಗಾಗುವ ರಿೇತಿಯಲ್ಲೆ ಇಲ್ಲೆ ಜಾತೆರ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಒಾಂದು ತಿಾಂಗಳ ಮ್ಮದಲೆೇ ಅಾಂಗಡಿಗಳ ಜಾಗ ಹರಾಜು ಪಾರರಾಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ತಿಾಂಡಿ ತಿನಿಸು ಅಾಂಗಡಿ, ಗೊಾಂಬೆ ಆಟ್ಟಕೆಗಳ ಅಾಂಗಡಿ,ಬಟೆಟ ಅಾಂಗಡಿ ಹಿೇಗೆ ಹತ್ುತ ಹಲವಾರು ರಿೇತಿಯ ನೂರಾರು ಅಾಂಗಡಿಗಳು ಜಾತೆರಗೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಶಿರಸಿ ಜಾತೆರಗೆ ಸುಮಾರು 30 ಲಕ್ಷಕೂೆ ಅಧಿಕ ಜನರು ಆಗಮಿಸುತಾತರೆ ಹಾಗೂ ಜಾತೆರಯಿಾಂದ 40 ಲಕ್ಷಕೂೆ ಅಧಿಕ ಹಣ ಆದಾಯ ಉತ್ಪನನವಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾರಿಜಾತೆರ ಮಾರ್ಚಯ ತಿಾಂಗಳ್ಳನಲ್ಲೆ ನಡೆದ ಕಾರಣ ಮಕೆಳ್ಳಗೆ ಪ್ರಿೇಕ್ೆಗಳು ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಕೂಡ ಮಕೆಳು ಜಾತೆರ ಬ ಿಡುವುದಿಲೆ.10,12ನೆೇ ತ್ರಗತಿ ಪ್ರಿೇಕ್ಷ ಇದಾರೂ ಮಕೆಳ್ಳಗೆ ಒಾಂದು ದಿನವಾದರೂ ಜಾತೆರಗೆ ಹೊೇಗದಿದಾರೆ ಸಮಾಧಾನವಿರುವುದಿಲೆ. ಇನೂನ ಹಲವಾರು ಮಕೆಳು, ಕಳಸ್ೆಟ ಅಲೆ ದೊಡಡ ಜನರು ಕೂಡ ಜಾತೆರಗೆ ಪ್ರತಿದಿನ ಹೊೇಗುತಾತರೆ. "ನಮಮ ಊರಿನ ಜಾತೆರಗೆ ಹೊರ ಊರಿನವರೆೇ ಬರುತಾತರಾಂತೆ ನಾವು ಪ್ರತಿದಿನ ಹೊೇಗದಿದಾರೆ ಹೆೇಗೆ? " ಎಾಂಬ ಮಾತ್ು ಪ್ರತಿ ಜಾತೆರಯಲ್ಲೆ ಕೆೇಳ್ಳ ಬರುತ್ತದೆ. ಸಾಂಜೆಯ ಸಮಯವಾಂತ್ು ಜಾತೆರ ಬಿೇದಿಯನುನ ನೊೇಡಬೆೇಕು. ಹೊೇಗ ಬಿೇದಿಯಲ್ಲೆ ನಿಾಂತ್ರೆ ನೆರೆದ ಜನರೆೇ ಮುಾಂದೆ ಕರೆದೊಯುಯತಾತರೆ. ಕ್ತಕ್ತೆರಿದು ಸ್ೆೇರಿದ ಜನಸಮೂಹವನುನ ನೊೇಡಲು, ಸ್ೆೇರಲು,ಆನಾಂದಿಸಲು,ಎರಡು ವಷ್ಯಕೊೆಮಮ ನಡೆಯುವ ಜಾತೆರಯೇ ಬರಬೆೇಕು. ಅಾಂಗಡಿಗಳ ಸ್ಾಲು ಒಾಂದೆಡೆಯಾದರೆ, ಜಾತೆರಯ ಮರಗು ಹೆಚಿಾಸುವ ತೊಟ್ಟಟಲು, ಬೆರೇಕ್ ಡಾಯನ್ು,ಟೊೇರ ಟೊೇರ, ಹಾಯಮರ್, ಅಕೊಟೇಪ್ಸ್ ಇವುಗಳಲ್ಲೆ ಹತ್ತಲು ಆಟವಾಡಲು ಚಿಕೆ ಮಕೆಳಷ್ೆಟೇ ಅಲೆ ದೊಡಡವರು ಕೂಡ ಅತಿೇ ಉತ್ುುಕರಾಗರುತಾತರೆ. ಇನೂನ ಕತೆತ ಶೆ ೇ, ನಾಯಿ ಶೆ ೇ ಇವುಗಳನೆನಲೆ ಜಾತೆರಯಲ್ಲೆ ಅನುಭವಿಸಲೆೇಬೆೇಕು.ತ್ಾಂದೆ ತಾಯಿ ಅಜೆ ಅಜಿೆ ಗೆಳೆಯರು ಇವರೊಾಂದಿಗೆ ಕಳೆದ ಜಾತೆರಯ ನೆನಪ್ು ಜಿೇವನದ ಅವಿಸಮರಣಿೇಯ ಕ್ಷಣವಾಗುವುದು. "ಜನಮರುಳು ಜಾತೆರ ಮರುಳು " ಎಾಂಬಾಂತೆ ಶಿರಸಿ ಜಾತೆರಯಲ್ಲೆ ಜನ ಸಮೂಹವೆೇ ಸ್ೆೇರುತ್ತದೆ. ಇನುನ ಎಾಂಟು ದಿನದ ಜಾತೆರಯ ನಾಂತ್ರ ದೆೇವಿ ಜಾತಾರ ಗದುಾಗೆಯಿಾಂದ ಹೊರಡುತಾತಳೆ. ಹೊರಡುವಾಗ ಜಾತೆರಯ ಚಪ್ಪರಕೆೆ ಬೆಾಂಕ್ತ ಇಡುವ ರೂಢಿ. 'ಇತಿಹಾಸ' ಹಾಂದರದಲ್ಲೆ ಹೆೇಳ್ಳದಾಂತೆ ಮಾರಿ ಜಾತೆರಯಲ್ಲೆ ಕೊೇಣನನುನ ಬಲ್ಲ ನಿೇಡುವ ಪ್ದಧತಿ ಇತ್ುತ 1934 ರಲ್ಲೆ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಾಂಧಿೇಜಿಯವರು ಶಿರಸಿಗೆ ಭೆೇಟ್ಟ ಕೊಡುತಾತರೆ. ಆಗ ಭಾರಿಕಾಾಂಬ ದೆೇವಸ್ಾಾನಕೆೆ ಭೆೇಟ್ಟ ಕೊಡಲು ನಿರಾಕರಿಸುತಾತರೆ. ಕಾರಣವೆೇನೆಾಂದರೆ ಮಾರಿ ಜಾತೆರಯಲ್ಲೆ ಕೊೇಣದ ಬಲ್ಲ, ನಾಂತ್ರ ಗಾಾಂಧಿೇಜಿಯವರ ಮಾತಿನಾಂತೆ ಅಾಂದಿನಿಾಂದ ಕೊೇಣದ ಬಲ್ಲಯನು ನಿಲ್ಲೆಸಲಾಯಿತ್ು.ನಾಂತ್ರ ಜಾತಾರ ಗದುಾಗೆಯಿಾಂದ ಹೊರ ಬಾಂದ ದೆೇವಿಯ ಆಭರಣವನೆನಲಾೆ ತೆಗೆದು ದೆೇವಾಲಯದ ಬಾಗಲು ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯುಗಾದಿಯ ತ್ನಕ ಮಾರಿಗುಡಿಯ ದೆೇವಾಲಯದ ಬಾಗಲನುನ ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ಪಜೆ ಇರುವುದಿಲೆ. ಮಾರಿಕಾಾಂಬ ದೆೇವಿಯ ಹೊಸ ವಿಗರಹ ಮಾಡಿ ಯುಗಾದಿಗೆ ಮತೆತ ಬಾಗಲು ತೆಗೆದು ಅಾಂದಿನಿಾಂದ ಪ್ಪಜೆ ಮತೆತ ಪ್ಪಜೆ ಪಾರರಾಂಭಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿೇಗೆ ಜಾತೆರಯ ಆ ಭಕತ ಸ್ಾಗರದಲ್ಲೆ ಮಿಾಂದೆದಾ ದೆೇವಿ, ಯುಗಾದಿಯಿಾಂದ ಮತೆತ ದೆೇವಾಲಯದಲ್ಲೆ ಹಿೇಗೆ ಶಿರಸಿ ಜಾತೆರ ನ ಮಾನಸದಲ್ಲೆ ಅಚೊಾತಿತ ಯಾವಾಗ ಮತೆತ ಬರುವುದೆಾಂದು ಕಾತ್ುರದಿಾಂದ ಕಾಯುವಾಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಶಿರಸಿಯ ಶಿಖ್ರವೆೇರಿ ತಿರಭುವನೆೇಶವರಿ ದೆೇವಿ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆಯಾಗ ಜಾಗವನುನ ಕಾಯುತಾತ ಭಕತರ ಮನಸಿುನ ಇಷ್ಾಟಥಯದ ಕಾಮನೆಯನುನ ಪ್ಪರೆೈಸುತ್ತ,ಸಾಂಪ್ತ್ತನುನ ಇಮಮಡಿಗೊಳ್ಳಸುತಿತದಾಾಳೆ. ತಾಯಿ ಮಾರಿಕಾಾಂಬೆ ಸವಯರ ಸಕಲ ದುರಿತ್ಗಳನುನ ದೂರಿಕರಿಸಿ ಸವಯ ಲೊೇಕಗಳ್ಳಗೂ ಸನಮಾಂಗಳವನುನ ಉಾಂಟುಮಾಡಲ್ಲ.
poornachandramanjunathhegde24cs@rnsit.ac.in
If the PDF does not load, click here to download.